Пад Менскам
Мяжа: Польшча - СССР
Сёння: Беларусь
Забытая ў Польшчы аповесць авантурыста, шпіёна і кантрабандыста Сергея Пясецкага “Каханак вялікай мядзведзіцы” пра жыццё кантрабандыстаў на польска-савецкай мяжы ў Ракаве пад Менскам, сёння перажывае свой рэнесанс на Беларусі, стаўшы натхненнем для прабеларускай і антылукашэнкаўскай контркультуры. Гітарыст культавага панк-рок-гурта “NRM” Піт Паўлаў якраз запісвае рок-альбом “Зброя, золата, жанчыны”, натхнёны “Каханкам....” і піша сцэнар выдуманага фільма пра жыццё на рэальным “Дзікім Усходзе”. Яго калега, мастак Фелікс Янушкевіч, кіруе прыватнай галерэяй-музеем альтэрнатыўных мастацтваў у Ракаве, прысвечанай Пясецкаму, праводзячы наведвальнікаў у сапраўды чароўнае падарожжа па часах і жыцці кантрабандыстаў.
Аднак беларуская мяжа прынесла ў свет не толькі авантурыстаў, але таксама герояў, і злачынцаў. У канцы XIX стагоддзя ў маёнтку ў Налібоцкім лесе ў польскай дробна-шляхетнай сям’і Дзяржынскіх нарадзілася некалькі братоў. Падчас ІІ Сусветнай вайны Казімір і яго жонка Люцыя супрацоўнічалі з Арміяй Краёвай, і ў адказ немцы спалілі ўвесь маёнтак Дзяржынскіх, а іх расстралялі. Уладзіслаў быў кіраўніком цяперашняга шпіталя імя Барліцкага ў Лодзі, выдатны неўролаг і палкоўнік Войска Польскага. У 1942 г. ён быў пакараны падчас найбуйнейшага публічнага расстрэлу ў акрузе рэйха Край Варты. Да ўсіх гэтых падзей не дажыў Фелікс, які памёр у 1926 г. Аднак менавіта яму, як стваральніку Усерасійскай надзвычайнай камісіі па барацьбе з контррэвалюцыяй і дыверсіямі (ВЧК), і аднаму з найвялікшых злачынцаў у гісторыі, наканавана было запісаць імя Дзяржынскага на старонкі гісторыі. У 2004 годзе па распараджэнні Аляксандра Лукашэнкі сядзіба Дзяржынскіх была адноўлена, стварыўшы музей-санктуарый Крывавага Фелікса, дзе кожны год супрацоўнікі КДБ прымаюць прысягу.
Па салдатах Корпуса аховы памежжа, якія ахоўвалі мяжу ад кантрабандыстаў і Саветаў, засталася, схаваная ў лесе, некалькіпавярховая бетонная вежа камандавання гарнізона КАП “Людвікова”.
“Польскія афіцэры прыязджалі ў вёску на сваіх машынах і казалі дзяўчатам, каб мы заскоквалі, то нас пакатаюць”, – смяецца Вольга Савена з суседняй вёскі Будча.

Зачараваны кантрабандным жыццярысам Сяргея Пясецкага.

Там адбывалася дзеянне кнігі Сяргея Пясецкага “Каханак Вялікай Мядзведзіцы”.










У верасні 1939 года ў ім, верагодна, быў забіты, узяты ў палон, камандзір польскай вартоўні КАП “Шапавал”.

Currently, a museum in honor of Felix Dzerzhinsky







An oasis of freedom in the Lukashenka regime.

У якім дыслакавалася некалькі сотняў жаўнераў. Тут былі казармы, афіцэрскія дамы, стайні, гаспадарчыя пабудовы і нават уласная электрастанцыя.


This is all that has survived from a self-sufficient military town on the outskirts of the Second Polish Republic.

“Polish officers would come to the village in their cars and tell the girls to jump in, that they would take us for a ride."

Гэта раздражняла людзей. Мы адчувалі сябе горшымі ад палякаў, таму, калі ўвайшлі Саветы, мы віталі іх, як вызваліцеляў. Мы моцна здзівіліся, калі ўбачылі, як выглядае гэтая савецкая роўнасць.


Яе мама Тэрэза Даленга-Вжосек за выратаванне габрэйскага хлопчыка пасмяротна атрымала медаль і званне “Праведнік свету”.

In the church garden in the town of Mir.

