На мяжы Мазураў і Курпёўшчыны паміж мястэчкамі Хожэле і Апаленец стаіць высокі дом з пакатым дахам. У маі 1930 г. праз паўкруглыя дзверы, якія зараз шырока адчынены гуляючымі дзецьмі, у будынак увайшоў прэзідэнт Ігнат Масціцкі. У той час над уваходам быў бачны надпіс “Пагранічная застава “Хожэле”, а таксама партрэты прэзідэнта і лозунг “Гвардыя сочыць за мяжой!”. Такая мяжа існавала ўжо некалькі соцень гадоў, і нават І Сусветная вайна не змяніла яе.
У 1920 г. на рэферэндуме ў Мазурах, Варміі і Павіслі Польшча пацярпела адчувальную паразу. Больш за 90% выбаршчыкаў выказаліся за прыналежнасць да Германіі. І ўсё ж у пяці вёсках, якія ляжаць на рацэ Вісла і сёння ўтвараюць адну вёску Янава, гісторыя прыняла іншы ход. Дзякуючы рашучасці жыхароў, палякі набралі большасць галасоў і тут быў створаны адзіны польскі анклаў у Павіслі, звязаны з “кантынентальнай” часткай краіны толькі паромнай пераправай на Гнеў. Гэты сухапутны востраў даўжынёй восем кіламетраў і шырынёй паўтары кіламетры ў 1931 годзе, у якім жылі шэсцьсот палякаў і дзевяноста немцаў, на працягу дваццаці гадоў рамантычна называўся Малой Польшчай альбо Рэспублікай Янаў.
На поўнач ад Янава, у Белай Гуры, дзе гатычныя шлюзы аддзяляюць Віслу і Ногат, сутыкаліся да вайны межы Польшчы, Усходняй Прусіі (Германія) і Вольнага горада Гданьск. Там, у плоскіх, як стол, надвіслянскіх Жулавах, канец ІІ Сусветнай вайны стаў і канцом гісторыі яе былых жыхароў: палякаў, галандскіх менанітаў і немцаў. На гэтай нічыйнай зямлі сустрэліся прыбышы з усіх куткоў ІІ Рэчы Паспалітай.
 – Мы, дваццаці-, трыццацігадовыя, або трэцяе пакаленне пасляваенных асаднікаў, таксама першыя, хто спрабуе з поўнай перакананасцю сказаць пра сябе: жулавякі. Знайсці сваю ідэнтычнасць, – кажа Каміла Зентэк з гістарычнага парка Жулавы. – Праз семдзесят пяць гадоў пасля заканчэння вайны, напэўна, самы час азірнуцца, і, не шкадуючы аб страчаным мінулым, сказаць: “Мы дома”.